Bổ nhiệm

Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Kazimierz Marcinkiewicz (trái) được Tổng thống Aleksander Kwaśniewski (phải) làm lễ tuyên thệ nhậm chức vào tháng 10 năm 2005.

Thủ tướng do tổng thống bổ nhiệm. Tuy nhiên, tổng thống không thể tự ý quyết định mà phải chọn lãnh đạo của đảng hay liên minh những đảng chiếm đa số trong hạ viện.[29] Thủ tướng trình danh sách các thành viên hội đồng bộ trưởng lên tổng thống. Nội 14 ngày sau khi được bổ nhiệm, thủ tướng trình chương trình nghị sự lên hạ viện cùng đề nghị bỏ phiếu tín nhiệm. Trường hợp hội đồng bộ trưởng không được hạ viện tín nhiệm thì nội 14 ngày hạ viện bầu thủ tướng và các thành viên hội đồng bộ trưởng trong danh sách của thủ tướng lên cho tổng thống bổ nhiệm.[30] Trường hợp hội đồng bộ trưởng vẫn không được hạ viện tín nhiệm thì tổng thống tự bổ nhiệm thủ tướng và các thành viên hội đồng bộ trưởng.[31] Trường hợp hội đồng bộ trưởng không được tín nhiệm lần thứ ba thì tổng thống phải giải tán hạ viện và tuyên bố bầu cử mới.[32]

Theo như truyền thống, thủ tướng và các bộ trưởng tuyên thệ nhậm chức ở Phủ Tổng thống trước tổng thống như sau:[33]

"Nhậm chức chủ tịch hội đồng bộ trưởng [phó chủ tịch, bộ trưởng], tôi xin tuyên thệ sẽ trung thành với hiến pháp, pháp luật nước Cộng hòa Ba Lan và hằng lấy quyền lợi của Tổ quốc, phồn vinh của nhân dân làm nghĩa vụ cao nhất của tôi."[34]

— Hiến pháp Ba Lan năm 1997, điều 151

Người tuyên thệ có thể nói thêm, "Xin Chúa giúp tôi".

Quyền hạn

Thủ tướng thay mặt Hội đồng Bộ trưởng, lãnh đạo công tác của Hội đồng Bộ trưởng, ban hành văn bản pháp luật và tổ chức thi hành chính sách của Hội đồng Bộ trưởng. Thủ tướng được các phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng giúp việc.[35] Thủ tướng không được kiêm chức vụ khác. Thủ tướng có quyền tự lãnh đạo công tác của bộ.[36] Thủ tướng có quyền bãi bỏ văn bản của bộ trưởng.[37]

Thủ tướng và các bộ trưởng trả lời câu hỏi của các nghị sĩ hạ viện vào các kỳ họp của hạ viện.[38] Thủ tướng và các bộ trưởng phải trả lời chất vấn của các nghị sĩ hạ viện nội 21 ngày.[39]

Thủ tướng tiếp ký hầu hết các văn bản của tổng thống mà chịu trách nhiệm trước hạ viện về hành vi của tổng thống.[40]

Thủ tướng có quyền đề nghị hạ viện bỏ phiếu tín nhiệm đối với Hội đồng Bộ trưởng.[41] Có ít nhất một nửa tổng số nghị sĩ tham gia bỏ phiếu, quá nửa số nghị sĩ bỏ phiếu tín nhiệm thì xác định Hội đồng Bộ trưởng được tín nhiệm. Hạ viện có quyền bỏ phiếu không tín nhiệm đối với tín nhiệm theo đề nghị của ít nhất 46 nghị sĩ.[42] Trường hợp có quá nửa tổng số nghị sĩ bỏ phiếu không tín nhiệm thì xác định Hội đồng Bộ trưởng không được tín nhiệm, hạ viện bầu thủ tướng mới lên cho tổng thống bổ nhiệm. Thủ tướng trình đơn xin từ chức của Hội đồng Bộ trưởng lên hạ viện vào mỗi kỳ họp dầu tiên của hạ viện khóa mới.[43] Trường hợp thủ tướng từ chức hay qua đời thì tổng thống có quyền lưu nhiệm Hội đồng Bộ trưởng.[44]

Thủ tướng bổ nhiệm tỉnh trưởng của 16 tỉnh của Ba Lan. Tỉnh trưởng kiểm tra việc thi hành pháp luật ở địa phương và giám sát chính quyền địa phương.[45] Thủ tướng có quyền yêu cầu hạ viện giải thể chính quyền địa phương vi phạm hiến pháp hay pháp luật.[46]

Vào thời chiến, tổng thống bổ nhiệm tổng tư lệnh Quân đội Ba Lan theo yêu cầu của thủ tướng. Trường hợp an ninh quốc gia lâm nguy thì tổng thống ban hành lệnh động viên theo yêu cầu của thủ tướng.[47] Thủ tướng bổ nhiệm, miễn nhiệm người đứng đầu những cơ quan an ninh, tình báo.[48] Trường hợp rối loạn trật tự công cộng thì thủ tướng có quyền ra lệnh những đơn vị cảnh sát vũ trang lập lại trật tự theo yêu cầu của bộ trưởng bộ nội vụ,[48] bằng không thì có quyền yêu cầu tổng thống huy động quân đội.[48]

Tổng thống Lech Kaczyński (trái) làm lễ tuyên thệ nhậm chức cho Thủ tướng Donald Tusk (phải) vào tháng 11 năm 2007.